CPN to chyba najbardziej rozpoznawalna marka w Polsce dekady socjalistycznej. Nie wiem, czy młode pokolenie wyczuwa jeszcze jej znaczenie i ówczesną moc oddziaływania, ale nie zmienia to jednak faktu, że znak CPN do dziś jest wykorzystywany jako przykład dobrego projektowania, na wydziałach graficznych, istnieje w świadomości projektantów i pokolenia PRL. Ale od początku.
W sierpniu 1944 roku powołano do życia Polski Monopol Naftowy. To instytucja, której zadaniem było zabezpieczenie infrastruktury naftowej istniejącej po działaniach wojennych i okupacji oraz rozpoczęcie działalności dystrybucyjnej. W październiku tego samego roku nazwa została zmieniona na Państwowe Biuro Sprzedaży Produktów Naftowych. W grudniu 1945 roku Minister Przemysłu specjalnym zarządzeniem utworzył państwowe przedsiębiorstwo Centrala Produktów Naftowych. 10 lat później ponownie przekształcono organizację i nadano jej nazwę Centralny Zarząd Obrotu Produktami Naftowymi „CPN”. W roku 1958 firma powróciła do wcześniejszej nazwy, którą połączono z utartym już w świadomości społecznej skrótem – Centrala Produktów Naftowych „CPN”.
Tymczasem w latach 60. nastały rządy Gomułki i postanowiono Polskę unowocześnić. Jak wspomina w wywiadzie Ryszard Bojar (projektant identyfikacji wizualnej dla CPN):
Zorganizowano w Wojewódzkim Parku Kultury i Wypoczynku im gen. Jerzego Ziętka w Chorzowie, ekspozycję wyrobów przemysłowych. Produkty były dzielone na trzy grupy. W grupie A znajdowały się takie, które kwalifikowały się do sprzedaży w kraju i za granicą oraz te, które wymagały nieznacznych ulepszeń. W grupie B te które potrzebują modernizacji w szerszym zakresie. Natomiast grupa C była do skreślenia. My, projektanci braliśmy udział w grupach kwalifikacyjnych i z przyjemnością skreślaliśmy te wszystkie, które były po prostu straszne.
Dystrybutor paliw płynnych znalazł się w grupie B, czyli wymagał unowocześnienia. Zadania tego podjęli się: Ryszard Bojar (Instytut Wzornictwa Przemysłowego), Stefan Solik (projektant form przemysłowych) i Jerzy Słowikowski (projektant z Centralnego Biura Konstrukcji Obrabiarek w Pruszkowie). Najpierw unowocześniono dystrybutory, zrobiono rekonstrukcję urządzenia, później zaproponowano także zmianę logotypu, który nie przystawał do nowych urządzeń.
 |
| Pompy ze starym logo |
Nowe logo musiało zostać zaakceptowane przez Centralę Produktów Naftowych - tam napotkano problemy. Jedni stwierdzili, że widać tylko CP, inni że widać tylko N - ostatecznie jednak zostało przyjęte, gdyż oczekiwano zmiany - czegoś nowego. Tak powstało słynne pomarańczowe logo CPN, które w świadomości Polaków na długo stało się synonimem stacji paliw. Świetne liternictwo sugerujące dystrybutor, które w prostej i czytelnej formie niosło za sobą jasny przekaz.
 |
| Projekt nowych pomp z nowym logo |
Panom projektantom zostało powierzone zadanie zaprojektowania pełnej identyfikacji wizualnej. Było to pewne novum w tamtym czasie, gdyż projektowano wówczas wyłącznie znaki, nikt nie zajmował się kompleksowym sposobem działania. R. Bojar:
Zajmowaliśmy się jako pierwsi w Polsce projektem wszystkich sfer i działów, dzięki którym CPN się komunikował. Od znaku na drukach korespondencyjnych – było ich tyle, ile województw – do samochodu i samolotu.
W ramach prac określono, jak i gdzie miało być stosowane logo, opracowano wygląd sprzętu związanego z wystrojem stacji, nowych dystrybutorów, wygląd taboru transportowego (samochody, samolotu, łodzi tankujących, pociągu) i druków korespondencyjnych. Stworzono zasady rozbudowanego systemu identyfikacji wizualnej Centrali Paliw Naftowych. R. Bojar:
To była firma działająca na terenie całego kraju, podzielonego na województwa, a tam, oprócz administracji państwowej, były partyjne podziały i wszyscy mieli swoje ambicje. Znak firmy musieli przyjąć, ale dalej, według lokalnych działaczy, to wszystko musiało być charakterystyczne dla danego regionu – jak to w Polsce, każdy swoje. Staraliśmy się nad tym panować – mieliśmy sprzymierzeńców w centrali. To nam pomagało, ale nie zawsze było skuteczne. My działaliśmy w imieniu firmy, natomiast lokalne oddziały raczej w swoim własnym interesie. Przez to spójna identyfikacja wizualna CPN-u nigdy nie została w pełni osiągnięta. Przedsiębiorstwo z nowym znakiem działało prawie 30 lat, ale zakończyło funkcjonowanie przed pełnym wdrożeniem.
Marka CPN istniała do 1999 roku, kiedy to po ponad pół wieku obecności na rynku, spółka została skreślona z Rejestru Handlowego, a jej infrastruktura stała się dystrybucyjnym ramieniem Polskiego Koncernu Naftowego. Znak jednak przetrwał i identyfikuje firmę nadal, a raczej wspomnienie po niej.
Ten i inne znaki można obejrzeć na „Drugiej Ogólnopolskiej Wystawie Znaków Graficznych” w Galerii Dizajn BWA Wrocław. Wystawa trwa od 11 marca do 15 maja 2016 r.
Ten i inne znaki można obejrzeć na „Drugiej Ogólnopolskiej Wystawie Znaków Graficznych” w Galerii Dizajn BWA Wrocław. Wystawa trwa od 11 marca do 15 maja 2016 r.